QUAN HỆ ĐỐI TÁC VIỆT NAM- HOA KỲ

Đang truy cập : 2

Hôm nay : 40

Tháng hiện tại : 1367

Tổng lượt truy cập : 110376

QUAN HỆ ĐỐI TÁC VIỆT NAM- HOA KỲ

Thứ sáu - 28/07/2023 23:46

Quan hệ đối tác Hoa Kỳ-Việt Nam

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và Thủ Tướng Việt Nam Phạm Minh Chính, tháng 4 măm 2023 (ảnh Phan Xuân Dung)
Năm nay 2023, Việt Nam và Hoa Kỳ kỷ niệm 10 năm mối quan hệ đối tác toàn diện. Trong 2 ngày (14-16. 4. 2023), Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đến Hà Nội, đã viếng thăm và gặp gỡ các lãnh đạo cấp cao nhất của Việt Nam.
Ngày 30 tháng 4 năm 2023, ông Nguyễn Khắc Giang, là thành viên thỉnh giảng tại Chương trình nghiên cứu Việt Nam của Viện ISEAS-Yusof, có bài viết Anh ngữ về Quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam. Ở đây tôi xin trích dịch bài viết Anh ngữ sang Việt ngữ của ông Giang, đăng hình chụp của ông Phan Xuân Dung, và không có một nhận định nào về mối quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Xin cám ơn ông Giang, ông Dung, mong độc giả thông cảm và vui vẻ đọc. TS. BÙI SÔNG THU- VIỆN TRƯỞNG Viện Khoa học quản trị Phương Nam:
Quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam: Sẵn sàng cho việc nâng cấp mối quan hệ chiến lược chưa?
(U.S.-Vietnam Relations: Ready for a Strategic Partnership Upgrade?)
Trong khi những dấu hiệu đang tiến hành rằng Hà Nội (HN) đang tiến đến gần Washington hơn một chút, Việt Nam (VN) có thể sẽ bám sát vào nền tảng quen thuộc (familiar ground) khi quản trị các quan hệ của mình với hai cường quốc lớn nhất. 0
Chuyến viếng thăm của Ngoại trưởng Hoa Kỳ (U.S. Secretary of State) Antony Blinken đến VN vào giữa tháng 4 năm 2023, nó đánh dấu kỷ niệm 10 năm mối quan hệ toàn diện (comprehensive partnership) của hai nước và được dẫn trước bởi các tiếp xúc song phương cấp cao, dẫn dắt nhiều đến kỳ vọng sự nâng cấp chính thức thắt chặt song phương cho một “mối quan hệ chiến lược” (“strategic partnership”). Tại buổi tiếp tân ông Blinken, Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Việt Nam (TBT ĐCSVN) ông Nguyễn Phú Trọng xác định rằng hai nước đã có nền tảng để nâng cao mối quan hệ đến “một tầm cao hơn” (a higher level). Một số nhà phân tích coi chuyến đi của ông Blinken là bước chuẩn bị cho chuyến thăm của ông Trọng tới Washimgton hoặc của ông Biden tới Hà Nội vào cuối năm nay; một trong hai dịp có thể chứng minh thông báo nâng cấp chính thức. 1
VN và HK có những động lực mạnh mẽ để tăng cường các thắt chặt (ties). VN coi mối quan hệ đối tác mạnh mẽ hơn với HK là một biện pháp ngăn chặn tiềm năng với sự quyết đoán (assertiveness) của Trung Cộng (TC-China) trong khu vực, và là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của họ. HK hiện nay là thị trường xuất khẩu lớn nhất của VN và đứng thứ 8 về đầu tư nước ngoài. Về phần mình, HK coi VN như vai trò quan trọng trong chiến lược Ấn Độ dương- Thái Bình dương (Indo-Pacific Strategy) của họ do vị trí tuyến đầu của HN trong tranh chấp Biển Đông, khả năng ngày càng tăng của nó, cũng như sự ngờ vực lịch sử của nó với TC. 2
Tuy nhiên, quyết định nâng cấp mối quan hệ và các chi tiết cụ thể của nó phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau, bao gồm chính trị trong nước và tính toán của VN đối với các vai trò bên ngoài. 3
Về VN, sự khác nhau về ý thức hệ trong Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định này, đặc biệt là khi phe bảo thủ dường như đã đạt được sức hút trong những năm gần đây. Đối ngoại, VN phải cẩn thận để không chọc giận thêm hoặc bị coi là đứng về phía HK trong việc kìm chế láng giềng. Chuyến viếng thăm của ông Trọng đến Bắc Kinh vào tháng 10 năm 2022 đã giúp dịu bớt một số các quan ngại, VN sẽ vẫn còn cần cẩn thận trong việc quản trị các quan hệ của họ với 2 cường quốc. 4
Về Washington, tạo nên một đối tác chiến lược với một nước cộng sản với hồ sơ nhân quyền kém có thể gây tranh cãi cho chính quyền của ông Biden, đặc biệt khi bầu cử Tổng Thống HK đang tiếp cận. Chỉ vài giờ trước khi ông Blinken đến HN, Bộ Ngoại giao HK đã chỉ trích VN về việc bỏ tù một nhà hoạt động dân chủ nổi tiếng đến 6 năm tù. 5
Điều đó nói rằng, lập trường ngày càng tích cực của Washington đối với hệ thống chính trị của VN đã làm dịu đi những nghi ngờ của HN về ý định nghiêm túc của họ đối với quan hệ hữu nghị. Chuyến thăm chưa từng có của ông Trọng đến Tòa Bạch Cung vào năm 2015 và các cuộc trao đổi cấp cao gần đây cũng như cuộc điện đàm giữa ông Biden và ông Trọng vào tháng trước, thể hiện sự công nhận của Washington đối với ĐCSVN và Tổng Bí Thư (TBT) là nhân vật chủ chốt trong quy trình ra quyết định và quan hệ song phương của VN, qua đó phần nào xoa dịu lo ngại của HN rằng Washington đang tìm cách làm suy yếu vai trò của ĐCSVN thông qua âm mưu “diễn biến hòa bình”. Theo tuyên truyền của ĐCSVN, phương Tây đã tìm cách làm suy yếu và cuối cùng là tiêu diệt sự cai trị của ĐCSVN bằng cách xúi giục những thay đổi dần dần và bất bạo động trong nước. 6
Việc nâng cấp lên quan hệ đối tác chiến lược chắc chắn sẽ làm cho hợp tác quân sự và kinh tế sâu đậm hơn. Theo quan điểm của người VN, việc nâng cấp nầy có thể báo hiệu sự chấm dứt những hạn chế trong hợp tác, mở ra khả năng mở rộng hợp tác trong lĩnh vực vốn nhạy cảm từ trước đến nay như chuyển giao công nghệ, hợp tác quốc phòng và chia sẻ thông tin tình báo. Một bước tiến tới quan hệ đối tác chiến lược đòi hỏi phải nuôi dưỡng “lòng tin chiến lược” (strategic trust), điều này sẽ thiết lập một nền tảng vững chắc và truyền niềm tin cho các nhà hoạch định chính sách người Việt để theo đuổi sự hợp tác đa dạng và rộng rãi hơn với Washington. 7
Về quân sự, HK và VN đã từng bước củng cố hợp tác của họ, với tập trung đặc biệt vào an ninh hàng hải. Mặc dù vẫn còn hạn chế về phạm vi, HK đã cung cấp cho VN các thiết bị quân sự thiết yếu và đào tạo để nâng cao khả năng hàng hải sau này của VN. Điều này chứng cứ bởi chuyển giao 2 tàu tuần tra lớp Hamilton cho VN vào năm 2017 và 2021, với đợt chuyển giao thứ ba đang chờ đợi, và dự kiến bàn giao 12 máy bay huấn luyện mới vào năm 2024 và 2027.
Hơn nữa, việc HK dỡ bỏ cấm bán vũ khí sát thương cho VN vào năm 2016 đã tạo ra một đại lộ mới cho VN mua vũ khí của HK để đa dạng hóa nguồn nguồn cung vũ khí từ Nga. Sau hội chợ quốc quốc phòng của VN tháng 12 năm 2022, các công ty quốc phòng hàng đẩu của Mỹ, kể cả Lockheed Martin và Boeing, được báo cáo với Chính phủ VN về tiềm năng bán trực thăng và máy bay không người lái. 8
Tuy nhiên, ngay với cả những lợi ích mong đợi, việc nâng cấp tiềm năng sẽ không thể thay đổi cách tiếp cận phòng ngừa rủi ro của VN trước sự cạnh tranh ngày càng gay gắt của các cường quốc. 9
Về kinh tế, HK và VN có thể cộng tác trong các lĩnh vực then chốt như chuyển giao công nghệ, phát triển cơ sở hạ tầng, và năng lượng xanh. Vị thế của VN là quốc gia Đông Nam Châu Á (ĐNCA) duy nhất trong số 10 đối tác hàng đầu thương mại của HK (khối ASEAN đồng hạng ba cùng với TC và EU) làm nổi bật sức hấp dẫn của nó đối với các nhà chế tạo Mỹ (American manufacturers)đang tìm kiếm các thay thế chỗ TC. HK có thể hỗ trợ nỗ lực đa dạng hóa kinh tế của VN bằng cách khuyến khích các công ty Mỹ chuyển đến hoặc kết nối chuỗi cung ứng (supply chains) của họ với VN. Đáng kể, là trước chuyển đi của ông Blinken, một phái đoàn gồm hơn 50 công ty lớn của Mỹ đã đến VN tìm hiểu cơ hội kinh doanh. 10
Tuy nhiên, ngay cả với những lợi ích kỳ vọng (expected benefits), một sự nâng cấp tiềm năng sẽ hầu như không thay đổi cách tiếp cận phòng ngừa rủi ro (hedging approach) của VN trong đối mặt với tăng cường cạnh tranh của cường quốc. Bắc Kinh (Beijing-BK) sở hữu ảnh hưởng đáng kể (possesses significant clout) trong mối quan hệ của họ với HN, là nguồn nhập khẩu lớn nhất và là đầu tư quan trọng đang tăng. Sự giống nhau về ý thức hệ (ideological affinity) giữa hai ĐCS tăng cường xa hơn kết nối của họ. BK có thể khai thác e ngại của HN về sự thay đổi chế độ (regime change) để gây bất hòa (sow discord) giữa VN và HK. Do gần TC, các tranh chấp song phương phức tạp ở Biển Đông (East Sea # South China Sea) và lịch sử nhiều lần bị phía Bắc xâm lược (repeated invasions from the north), HN sẽ thận trọng tránh bất kỳ hành động đối đầu nào với BK. 11
Chuyến viếng thăm của ông Antony Blinken biểu hiện triễn vọng tích cực (signifies positive prospects) cho các thắt chặt song phương VN-HK (U.S.-Vietnam ties), trong khi còn quá sớm cho tiên đoán bất kỳ thay đổi căn bản nào trong tiếp cận của VN với HK và TC hoặc là cho rằng mối quan hệ đối tác VN-HK sẽ không có giới hạn. Sau hết, HN đã hoàn toàn có 17 quan hệ đối tác chiến lược; tính đến yếu tố TC, VN chưa chắc sớm từ bỏ “ngoại giao đung đưa” (“bamboo diplomacy”) bất cứ lúc nào. 12
**********

Menu

Bản đồ Việt Nam

Album ảnh

Thống kê truy cập

Nghiên cứu, tư vấn